بابا باتری دار میشود کتابی است کوچک و بیادعا، نوشته رضا ساکی با طرحهایی از سلمان طاهری که گلآقا آن را منتشر کرده است.
کتاب را در کمتر از یکساعت میشود خواند، اما نمیشود کنار گذاشت یعنی از آن کتابهایی نیست که پس از خواندن دست از سرخواننده بردارد و برود در قفسه کتابخانه خمیازه بکشد.
بابا باتری دار میشود یک داستان ساده را تعریف میکند، داستان کار، زندگی، بیماری و مرگ پدر یک خانواده معمولی، نه تکنیک و شگردهای داستاننویسی و بازی با زمان و روایت و گفت و گوها خواننده را متعجب و مرعوب میسازد و نه عظمت وقایع و اهمیت سیاسی، تاریخی و فلسفی داستان، خود را به رخ مخاطب میکشد.
داستان به سادگی تمام روایت میشود بی هیچ تعلیق و گرهی برای ایجاد کشش و جذب خواننده، اما همین سادگی داستان و پیوستگی آن با زندگی و واقعیتهای جاری و روزمره است که خواننده را ترغیب میکند تا با کتاب همراه شود.
طنز در بابا باتریدار میشود با تمام گونههایش حضور دارد، هم شوخیها و نیش و کنایههای رایج در گفتار روزانه مردم، هم اشارههای طنزآمیز معمول در نوشتههای مطبوعاتی، هم طنز موقعیت با صبغههای فلسفی و هم بسیاری گونههای دیگر که گاه دریافت آنها نیازمند تامل و چندباره خواندن متن است.
نثرکتاب، در عین شیوایی و سادگی، از شلختگیها و غلطهای رایج در نثر شتابزده رسانهای مصون مانده است و این نشانگر ادامه شیوه پسندیدهای است که در طنز گلآقایی بنایش گذاشته شد.
بابا باتریدار میشود حکایت تلخی است از ویرانی آرزوها و رویاها در رویارویی با واقعیتهای ناگوار، اما این حکایت تلخ با شیرینی و زیبایی بیان میشود، انگار همان امید و شادمانی و صلابت که پدر را در برابر هجوم بیماری جان میبخشد به قلم نویسنده نیز سرایت کرده است. با این همه، اگرچه پدر و به پیروی از او اهل خانواده و بیش از همه راوی داستان، بیماری و ناگواریهای حاصل از آن را با شوخی و تمسخر در حاشیه زندگی محصور میسازند اما گزندگی طنز در این حکایت آن جا نمایان میشود که این تلاش خانوادگی برای رویارویی با واقعیت در نهایت با پیروزی ویرانگر واقعیتهای ناگوار، ناکام میماند.
رضا ساکی در این کتاب کوچک، به تمام گوشه و کنارهای زندگی امروز نگاهی طنزآمیز دارد و حاصل نگاه خود را با بیانی ساده، اما رندانه و ظریف ثبت کرده است.نظام خانوادگی پدرسالار و مستبدانه که نمونهای است از نظام اجتماعی و سیاسی، نظام اداری ناکارآمد، نظام اقتصادی آشفته، نظام تربیتی و اخلاقی مبتنی بر اطاعت یک جانبه و غیرمنطقی، کاستیهای شگفت در نظام بهداشت و درمان و بسیاری از ناهنجاری های دیگر که تاثیر آنها بر زندگی و روابط انسانی دستمایه طنز این کتاب است.
راوی داستان، درمیان این همه ناملایمات و ناهمگونیها تلاش دارد شخصیت و هویت انسانی خویش را حفظ کند همانگونه که پدر او میکوشد در برابر بیماریهای کشندهای که جسمش را نشانه گرفتهاند، صلابت و اقتدار و روحیهاش را حفظ کند.
گویی جسم پدر، نشانهای است از جامعهای که از همه سو در معرض آسیب است و چون نمیخواهد به ناتوانی و بیماریاش اعتراف کند و نیز چون امکانات و مقدمات مقابله با آسیبها را ندارد با حفظ ظاهر، از تسلیم در برابر واقعیت سرباز میزند. این جدال با بیماری اگر در حوزه فردی و خانوادگی بیانگر عواطف انسانی و امید و اراده باشد و همدلی و همدردی خواننده را برانگیزاند، اما در حوزه اجتماعی تناقضهایی ایجاد میکند که آفریننده موقعیت طنزآمیز است. زیرا روابط اجتماعی بیش از آن که متکی برعواطف باشد نیازمند خردمندی و حسابگری است.
در روایت بابا باتری دار میشود قیاس میان نظام خانوادگی و نظام اجتماعی و جابهجایی اقتضائات این دو، یعنی حسابگری در روابط خانوادگی و عواطف در نظام اجتماعی، مبنای اصلی آفرینش طنز است.
این کتاب را میشود در کمتر از یک ساعت خواند، اما برای دوستداران طنز، بابا باتری دار میشود حرفها و اشارهها و نکتههایی دارد که به این زودیها تمام نمیشود و اهل تأمل را برمیانگیزاند که کتاب را بارها بخوانند و هربار، از ظرافت و هوشمندی و نکتهسنجی نویسنده دقیقهای بدیع کشف کنند.
Keywords:
New Book Of Golagha By Reza Saki , Salman Taheri , Esmaeil Amini